Op deze eerste januari wens ik jou een inspirerend 2020! En ik voeg er meteen een wens aan toe voor het hele nieuwe decennium: ook de volgende 10 jaar samen werk maken van geëngageerd, kwaliteitsvol onderwijs voor al onze leerlingen, cursisten en studenten. We kunnen daarvoor rekenen op heel wat collega’s en sympathisanten, die het beste van zichzelf geven voor de kinderen, jongeren en volwassenen die aan onze onderwijsinstellingen zijn toevertrouwd.
Het is die inzet, dat engagement, die inspiratie, die het katholiek onderwijs maken tot wat het is: een verscheidenheid aan oefenplaatsen voor (samen)leven in een wereld gekenmerkt door diversiteit en verschil. Oefenplaatsen waarin iets van die rijke, uitdagende maar ook kritische kracht van het christelijk geloof klinkt, en waar het christelijk geloof op zijn beurt het verschil kan maken. Generositeit, gastvrijheid, verbeelding, uniciteit in verbondenheid, kwetsbaarheid en belofte, rechtvaardigheid en duurzaamheid: evangelische intuïties die ook vandaag in ons schoolleven tastbaar aanwezig zijn.
Dat is vandaag meer dan nodig. In een tijd van veronzekering en polarisering, verharding en verkilling, een tijd waarin mensen eerder tegen elkaar opgezet worden dan met elkaar verbonden worden, past ons project van dialoog in verschil. Niet voor niets besluit onze visietekst over de katholieke dialoogschool: “Kritisch-creatief leren omgaan met wat eigen en wat anders is, met wat verbindt en wat onderscheidt, stelt mensen in staat bij te dragen aan een open, zinvolle, verdraagzame en duurzame samenleving, waar een plaats is voor iedereen – een wereld waar ook God van droomt”.
Dat laatste staat daar niet zonder reden – geen nieuwjaar zonder visioen van Kerstmis: “De wolf en het lam wonen samen, de panter vlijt zich neer naast het bokje, het kalf en de leeuw weiden samen: een kleine jongen kan ze hoeden. De koe en de berin sluiten vriendschap, hun jongen liggen bijeen. De leeuw eet stro, net als de os. De zuigeling speelt bij het hol van de adder, het kind strekt zijn hand uit naar het nest van de slang” (Jesaja 11, 6-8).
Het voorbije jaar was voor ons netwerk heel intens. Naast ons tweede ledencongres Genereus ambitieus, waarop we de nieuwe engagementsverklaring voor het katholiek onderwijs onderschreven, lanceerden we nieuwe leerplannen voor het secundair onderwijs, implementeerden we voluit Zin in leven! Zin in Leren!, zag het Vademecum Zorgbreed en kansenrijk onderwijs het licht, en kreeg ons BOS-verhaal verder vorm, onder meer ook bij de samenstelling van nieuwe scholengemeenschappen.
Wat onze organisatie betreft, zijn we aan de slag gegaan met de aanbevelingen uit het goede rapport dat onze pedagogische begeleiding kreeg van de hervisitatiecommissie. Via verkiezingen stelden we de directiecommissies opnieuw samen, en vervolledigden we de adviesraden, algemene vergadering en raad van bestuur van Katholiek Onderwijs Vlaanderen: in een ledenvereniging zijn het immers de leden die het beleid bepalen.
2019 was ook een verkiezingsjaar, en het jaar van een nieuw Vlaams regeerakkoord. Gekruid met drastische besparingen op onder meer cultuur, welzijn en onderwijs; maar bovendien op zijn minst ambigu ten aanzien van het vrije non-profit-initiatief in die domeinen, het zogenaamde georganiseerde middenveld, het maatschappelijk weefsel dat onze samenleving kenmerkt en verbindt.
Zo ook in onderwijs: de rol van het schoolbestuur, de onderwijsinstelling als sociale onderneming, de veelheid aan pedagogische projecten als rijkdom, de inzet van vrijwilligers en lokale gemeenschap in onderwijs, de versterking van de rol van schoolleiders, de ondersteunde taak van netwerkorganisaties en de pedagogische begeleiding: ze ontbreken bijna volledig in het regeerakkoord, en als ze ter sprake komen, is het eerder in een sfeer van wantrouwen: als tussenstructuur, oorzaak van planlast en bemoeienis, afleiding van middelen …
Hoog tijd dus om minister Weyts uit te nodigen en hem kennis te laten maken met wat besturen en schoolleiders, vrijwilligers en lokale gemeenschappen, ondersteuners en begeleiders, allemaal doen voor ons onderwijs. Zo kunnen we hem ervan overtuigen dat ook onze bijdrage essentieel is voor de goede werking van ons onderwijs. Samen met leraren en andere personeelsleden zetten we onze schouders onder geïnspireerd, kwaliteitsvol onderwijs.
Uiteraard brengen we dan bij de minister best ook de aangekondigde besparingen ter sprake. Met de huidige financieringsmechanismen zullen die immers vooral voor het vrij onderwijs niet zonder gevolgen blijven. Zelf gaf de minister aan daarover in overleg te willen gaan, zodat die besparingen zo pijnloos mogelijk uitgevoerd kunnen worden: we houden hem graag aan zijn woord! En we willen het met hem zeker ook hebben over de bijkomende moeilijkheden die het vrij onderwijs ondervindt om zijn patrimonium te vernieuwen, extra capaciteit te voorzien, en leerlingen, leraren en directies het nodige pedagogisch comfort te kunnen bieden.
Op het keerpunt tussen 2019 en 2020 staan we niet zonder zorg en onrust, maar wanhopen kunnen en mogen we niet. Vanuit de sterkte van ons project, de kracht van onze inspiratie, de verbondenheid van ons netwerk, en de betrokkenheid van ons engagement staat de hoop voorop. Het kleine zusje van het geloof en de liefde, dat ons blijvend doet verlangen naar die betere wereld, “waar ook God van droomt”.
Moge die hoop ons ook in het komende jaar bezielen. Voor 2020 wens ik je heel veel voldoening bij het vele werk en de grote inzet voor het katholiek onderwijs in Vlaanderen. Dankjewel, en mag het je ook in 2020 goed gaan!
Lieven Boeve
Directeur-generaal Katholiek Onderwijs Vlaanderen
